BİR ŞEHİR BİR MEKAN: Yahya Efendi Dergahı

" Yahya-yı Beşiktaş'ı ziyaret idelim gel

Oldur sebeb-i ziynet-i kühsar-ı Beşiktaş."

Yahya Efendi (d.1495 - ö.1571) Beşiktaş ile Ortaköy arasında bugün de Yahya Efendi Tekkesi adıyla anılan türbesi bulunan şeyhülislamdır.

Yahya Efendi, Trabzon Kadısı Ömer Efendi’nin oğludur ve Kanuni Sultan Süleyman ile aynı günlerde doğar. Hatta minik şehzadeyi Yahya Efendi’nin annesi Afife Hanım emzirir. Bundan dolayı Kanuni Sultan Süleyman'ın süt kardeşidir ve onun saltanatı boyunca danıştığı kişi olur.

İstanbullu denizciler Boğaz’ın dört manevi bekçisi olduğuna inanırlar. Bunlar Üsküdar’da Aziz Mahmud Hüdayi, Beykoz’da Yuşâ Peygamber, Sarıyer’de Telli Baba ve Beşiktaş’ta Yahya Efendi’dir.

1571 senesi Zilhicce ayında Kurban Bayramı gecesinde Beşiktaş'taki dergahında ebedi aleme göçmüştür. Cenaze namazını, Bayram namazına müteakip Süleymaniye Camii'nde devrin şeyhülislamı olanEbussuud Efendi kıldırmıştır. Daha sonra cenaze Beşiktaş'taki dergahına tevdi edilmiştir.

Yahya Efendi Tekkesi, Beşiktaş'ta, Yıldız mahallesi, Yahya Efendi Çıkmazı'nda yeralmaktadır. Yahya Efendi tarafından 1538'de kurulmuştur. Tekke, mescid, tevhidhane, medrese, hamam, mezarlık ve çeşitli evlerden oluşan bir külliye niteliğindedir. Tekkeye zaman içinde farklı mekanlar eklenmiştir. Bu durum yapıyı girift ve aynı zamanda organik bir hale getirmiştir. Tekkenin bir diğer özelliği ise mimari yapıların doğal çevre ile kurduğu yakın ilişkidir.

Yahya Efendi Tekkesi, postnişin olan Yahya Efendi zamanında Üveysilik olarak adlandırılan tasavvuf ekolüne bağlanmıştır. Daha sonra tekke Kadiriliğe ve Nakşibendiliğe intisap etmiş ancak Üveysiliğin etkisi de devam etmiştir.